هدف اصلی این پژوهش، شناسایی رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی مدیران مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و عوامل مختلف تاثیرگذار بر آنهاست. به منظور رسیدن به این هدف، تعداد دوازده فرضیه تدوین شده است. در شش فرضیه اول، رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی شامل منفعت گرایی، تفسیری، غیراخلاقی، مذهبی، وظیفه شناسی و عمل گرایی بررسی می شود. هدف شش فرضیه بعدی، شناسایی عوامل احتمالی تاثیرگذار بر این رویکردها است.داده های مورد نیاز برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه های پژوهش از 63 شرکت و با استفاده از پرسشنامه ای حاوی 24 سوال گردآوری شد. نتایج آزمون شش فرضیه اول نشان داد که مدیران مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، به رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی منفعت گرایی، مذهبی و وظیفه شناسی معتقد هستند اما رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی تفسیری، غیراخلاقی و عمل گرایی را باور ندارند. افزون بر این از نظر مدیران مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، قویترین رویکرد تصمیم گیری اخلاقی، منفعت گرایی و ضعیف ترین آن، عملگرایی است. سرانجام، تجزیه و تحلیل آماری فرضیه های هفتم تا دوازدهم پژوهش نشان داد که به جز تاثیر متغیر سن بر رویکرد مذهبی، سایر عوامل مفروض که انتظار می رفت رویکردهای تصمیم گیری اخلاقی مورد بررسی را تحت تاثیر قرار دهد از نظر آماری معنادار نبود.

وجود بحرانها در ایران وبه دنبال آن افزایش میزان کارهای غیراخلاقی و غیرمسیولانه در محیطهای کاری توجه صاحبنظران را به بحث اخلاق وعوامل تاثیرگذاربرآن معطوف ساخته است. عده ای معتقدند, به دلایل متعددی، رفتار اخلاقی وابستگی هایی به مذهب و اعتقادات دینی دارد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر جهت گیری مذهبی بر رویکردهای اخلاقی تصمیم گیری مدیران مالی شرکتهاست. پژوهش حاضر با استفاده از پرسشنامه ازجامعه آماری شامل 200نفرازمدیران مالی شرکتهای بورسی جمع آوری گردیده وبه روش معادلات ساختاری مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. نتایج نشان داده که، جهت گیری مذهبی درونی برتمامی رویکردها به جز رویکردعملگرایانه تاثیر مثبت و معنادار و جهت گیری مذهبی بیرونی، تنها بر رویکرد عملگرایانه تاثیر مثبت و معنی دار دارد. یافته های این تحقیق رفتاری آن، در جلب اعتماد ذینفعان، کمک به پیش بینی رویکرد تصمیم گیری مدیران مالی و تعریف یا اصلاح آیین نامه های اخلاق حرفه ای، می تواند کاربرد داشته باشد.

رعایت موازین اخلاقی در پژوهش هایی که آزمودنی های آن ها را کودکان تشکیل می دهند؛ بسیار مهم است. این آزمودنی ها به دلیل عدم امکان ابراز رضایت قانونی و عدم آگاهی از پیامدهای جسمانی و روانی ناشی از شرکت در چنین پژوهش هایی، آسیب پذیرند. برخی اوقات این موضوع پژوهشگران را از تحقیق بر روی این آزمودنی ها باز می دارد. با وجود این، ارتقای بهداشت و سلامتی جامعه کودکان و تعادل بین این ملاحظات، محققین را به قبول اجرای پژوهش هایی که حداقل خطر را دارد، سوق می دهد. این فرآیند در صورت تحقق موارد ذیل تضمین می گردد: بررسی طرح تحقیق پیشنهادی از سوی یک کمیته تحقیقاتی بی طرف، خلق جنبه علمی تحقیق از سوی محقق و اجازه آگاهانه از سوی والدین و قیم.

1زمینه: علیرغم تحقیقات زیادی که در زمینه اخلاق در حسابداری انجام شده است،دو مشکل عمده در این زمینه باقی مانده است.اول اینکه ابزار اندازه گیری که بتواند بدرستی رفتار را در یک چارچوب تئوریک تصمیم گیری اخلاقی پیش بینی کند،مورد نیاز است و دوم،گسترش راهی برای توسعه ابزار اندازه گیری متناسب و کاربردی در سایر فرهنگ ها و کشورها از اهمیت بسزایی برخوردار است. روش: جامعه آماری شامل اساتید،دانشجویان و شاغلین حرفه حسابداری می باشد.رو ش گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است که برای ارزیابی دیدگاه اخلاقی از پرسشنامه ارزیابی اخلاق MES استفاده می شود.در این پرسش نامه سه سناریو مطرح می شود که به ازای هر سناریو سوالات مربوط به ابعاد اخلاقی مطرح هست که حسابداران بایستی نظر شخصی خود را راجع به هر یک بیان نمایند. یافته ها: نتایج نشان می دهد که جز متغیر مراقبت،بقیه ابعاد اخلاقی تاثیر معناداری بر قضاوتهای اخلاقی حسابداران دارند و متغیر عدالت در اولویت اول،سپس متغیر مذهب بیشترین تاثیر را دارد.همچنین به جز متغیر اصالت نفس و مراقبت،بقیه ابعاد اخلاقی تاثیر معناداری بر محرکهای اخلاقی حسابداران دارند که ابتدا متغیر عدالت،سپس متغیر مذهب بیشترین تاثیر را دارند.در آخر،مشخص شد که اهمیت هر یک از ابعاد اخلاقی از دید پاسخ دهندگان متفاوت است.عامل عدالت و مذهب (با میانگین رتبه 33/2 و 65/2 ) از عامل اصالت نفس (با میانگین رتبه 27/6) از دید پاسخ دهندگان از اهمیت کمتری برخوردارند نتیجه­ گیری: حسابداران برای اصالت نفس بیشترین اهمیت را قائلند و ممکن است به تصمیم گیری های اخلاقی در حسابداری لطمه وارد کند زیرا طبق این تحقیق عامل عدالت و مذهب که در تصمیم گیری های اخلاقی بسیار مهم هستند برای حسابداران در اولویت آخر قرار دارد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

زمینه: رفتار اخلاقی در حسابداری اهمیت فراوانی دارد و از این روی کشورهای مختلف سعی کرده اند با تدوین آیین نامه های اخلاق حرفه­ای، حسابداران را در مسیر صحیح قرار دهند. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تا الگوی تصمیم­گیری­ اخلاقی حسابداری شرکت ها طراحی گردد. روش: این پژوهش، از نوع کیفی و اکتشافی و با رویکرد داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری این پژوهش افراد خبره در حوزه مبانی نظری تصمیم گیری، حوزه بازار سرمایه بود که از میان انها 18 نفر به روش نمونه گیری گلوله برفی تا رسیدن به اشباع به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار تحقیق مصاحبه عمیق بود و در نهایت داده ها با روش کدگذاری سه گانه مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده 62 کد باز شناسایی شد که در 17 کد محوری طبقه­بندی شدند. در نهایت نتایج به شکل انتخابی کد گذاری شده و مدل تحقیق تدوین شد. نتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان داد سسیتمهای مدیریت و تصمیم­ گیری اخلاقی در حوزه حسابداری تحت تاثیر یکسری شرایط علی (شرایط اقتصادی و اجتماعی، تورش­های ذهنی و شناختی، تحصیلات دانشگاهی، خصوصیات فردی­و اجتماعی و فرهنگ سازمانی) قرار دارد و به واسطه راهبردهایی (ابزارهای نظارتی، اصلاح فرهنگی، تدوین آیین نامه های اخلاقی و برگزاری کارگاه های آموزش اخلاق حرفه­ای) می­تواند منجر به ایجاد افزایش اعتماد اجتماعی، رعایت اصول اخلاق­حرفه ای در محیط کار و رشد و توسعه مالی شود. در این جریان برخی مولفه­ های زمینه ­ای (فرهنگ اخلاقی جامعه و محیط حسابداری) و برخی متغیرهای مداخله­ گر (ویژگی های جمعیت شناختی و نوع سازمان) نقش ایفا می­ کنند.

امروزه رعایت اخلاق در حسابداری، بحثی در خور مطالعه بوده چون حرفه حسابداری با بحران های اخلاقی بیگانه نیست. پژوهش حاضر به دنبال تأثیر رویکردهای اخلاقی حسابداران بر کیفیت اطلاعات حسابداری می باشد. متغیرهای تحقیق شامل اخلاق فردی با 7 بعد به عنوان متغیرهای مستقل و کیفیت اطلاعات حسابداری به عنوان متغیر وابسته و دو متغیر اندازه شرکت و اهرم مالی به عنوان متغیرهای تعدیل کننده می باشد. در این تحقیق برای اندازه گیری متغیر مستقل رویکردهای اخلاقی حسابداران از پرسشنامه استاندارد مقیاس اخلاقی چند بعدی و برای اندازه گیری کیفیت اطلاعات حسابداری نیز از مدل تعدیل شده جونز استفاده شده است. جامعه آماری شامل 398 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار می باشد که 85 شرکت حائز شرایط به عنوان نمونه انتخاب شدند. در نهایت 198 پرسشنامه برای تحلیل قسمت اخلاق در نظر گرفته شد. ارزیابی مدل ها و آزمون فرضیات بر اساس مدل یابی معادلات ساختاری به روش کم ترین مجذورات جزئی صورت گرفته است. نتایج آزمون فرضیه ها در مورد اثر اخلاق فردی نشان می دهد که متغیر اخلاق به طور مستقیم بر کیفیت اطلاعات حسابداری اثر مستقیم دارد. با ورود متغیر تعدیل کننده اندازه شرکت، نتیجه کلی بدین صورت گردید که در شرکت های کوچکتر اثر رویکردهای اخلاقی بر کیفیت اطلاعات حسابداری مستقیم بوده و به موازات افزایش اندازه شرکت ها، این رابطه مثبت کمرنگ می شود. همچنین در مورد متغیر تعدیل کننده اهرم مالی شرکت نیز نتیجه بدین صورت گردید که در شرکت های با اهرم مالی پایین تر اثر رویکردهای اخلاقی بر کیفیت اطلاعات حسابداری مثبت بوده و به موازات افزایش اهرم مالی شرکت ها، این تأثیر مستقیم کمرنگ می شود.

زمینه: تصمیمات اخلاقی حسابداران بسته به ماهیت و گستره رویکردهای اخلاقی که در امر رفتار دخیل هستند با یکدیگر متفاوت است. هدف این پژوهش بررسی رابطه رویکردهای اخلاقی مدل توسعه یافته تروینو با رفتار اخلاقی حسابداران است. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها، جزء تحقیقات توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل تمام اعضا جامعه حسابداران رسمی در سال 1397 است که تعداد 332 نفر به روش نمونه ­ گیری در دسترس انتخاب شدند. داده­ ها از طریق پرسشنامه استاندارد جمع آوری شد که روایی آن با استفاده از نظر متخصصان دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب کرونباخ محاسبه شد. بررسی فرضیه­ ها با تکنیک رگرسیون و رتبه­ بندی اهمیت رویکردها توسط آزمون فریدمن انجام شد. یافته ­ ها: نتایج نشان می­ دهد نسبی گرایی و اصالت نفس به عنوان رویکرد اخلاقی فردی و جو اخلاقی به عنوان رویکرد سازمانی ارتباط منفی با رفتار اخلاقی حسابداران دارند. رویکردهای اخلاقی اصالت نفع، مذهب و عدالت سازمانی ارتباط مثبت با رفتار اخلاقی حسابداران دارند. شواهدی مبنی بر رابطه بین وظیفه شناسی و رفتار اخلاقی حسابداران دیده نشد. همچنین از میان رویکردهای اخلاقی عدالت سازمانی بیشترین اهمیت را برای حسابداران دارد. نتیجه­ گیری: نتایج تحقیق نشان می­ دهد مدیران جامعه حسابداران رسمی باید علاوه بر توجه به ویژگی­ های اخلاقی فردی حسابداران نسبت به ایجاد و گسترش عدالت سازمانی و جو اخلاقی حسنه در موسسات حسابداری اهتمام ورزند تا در زمینه اعتلای حرفه حسابداری و نظارت حرفه ای بر رفتار حسابداران رسمی به موفقیت مستمر دست یابند.